Sinds het einde van de jaren 70 zijn er twee mannen geweest die zich hebben opgewerkt tot machtigste en meest gevaarlijke drugsbaronnen ter wereld.
Pablo Escobar, een boerenzoon van het Colombiaanse platteland, en Joaquín ‘El Chapo’ Guzmán, geboren en getogen in Mexico’s ruwe berggebied.
Beide drugsbaronnen leverden immense hoeveelheden cocaïne en andere drugs aan de rest van de wereld. Escobars carrière eindigde in 1993 op fatale wijze op een dak in Medellin; ook voor El Chapo lijkt het einde oefening, nadat hij begin dit jaar werd uitgeleverd aan de Verenigde Staten.
Bij hun opmars in de drugswereld wisten de twee mannen vriend en vijand te verbazen met hun enorme rijkdom en openlijke uitoefening van terreur.
Het is lastig om een vergelijking te trekken tussen Escobar’s Medellin-kartel en Guzmán’s Sinaloa. Ze handelden in verschillende producten, hadden andere concurrenten en waren actief in andere markten.
Wat we wel kunnen doen is de twee leiders naast elkaar zetten. Wie had er nu de meeste macht?
Pablo Escobar
El Patron wordt geboren in een kleine boerenfamilie vlak bij Medellín in Colombia en begint zijn carrière met kleine vergrijpen. Later smokkelt hij goederen en al snel rolt hij in het vervoeren van marihuana.
Tegen het einde van de jaren 70 heeft hij verschillende zakenpartners en exporteert hij cocaïne naar het buitenland. De handel groeit explosief; begin jaren 80 verscheept zijn Medellín-kartel voor honderden miljoenen dollars cocaïne naar de Amerikaanse markt.
Het is lastig te zeggen hoeveel Escobar precies binnenharkt, maar volgens schattingen verdient hij zo'n 420 miljoen dollar per week in het midden van de jaren 80. Dat is zo'n 22 miljard dollar per jaar.
Tegen het einde van dat decennium verbouwt zijn kartel 80 procent van álle cocaine in de wereld. 15 ton wordt dagelijks naar de Verenigde Staten gebracht.
Hij geeft zijn geld uit aan zichzelf en zijn familie, maar steunt ook de lokale gemeenschap. Zo bouwt hij appartementen, voetbalvelden en geeft geld aan de armen. Hierdoor stijgt zijn populariteit bij het volk.
"Pablo verdiende zoveel geld dat we jaarlijks 10 procent van zijn geld 'afschreven'. Opgeslagen biljetten werden opgegeten door ratten, ze raakten beschadigd door water of verdwenen simpelweg", zegt Escobar's broer Roberto in zijn boek.
Natuurlijk trekt Escobar's criminele imperium de aandacht van de Colombiaanse overheid. Die doet er dan ook alles aan om zijn organisatie op te doeken. De conflicten tussen de overheid en drugssmokkelaars zorgen voor een jarenlange golf van geweld in Colombia.
Uiteindelijk werkt de Colombiaanse overheid samen met de Verenigde Staten om El Patron op de knieën te krijgen (dat eindigt de eerste keer in een massaal bloedbad).
In 1991 zorgt de overheid ervoor dat Escobar wel mee moet werken. De twee partijen sluiten een deal: Escobar mag zichzelf opsluiten in een door hem ontworpen gevangenis in de heuvels vlak bij Medellin.
Als de overheid er in 1992 achterkomt dat Escobar zijn kartel runt vanuit de gevangenis, wil de Colombiaanse regering de drugbaron aanhouden. Escobar verlaat zijn gevangenis en slaat op de vlucht.
In de tijd die volgt reist hij samen met zijn familie van onderduikadres naar onderduikadres. Hij verblijft nooit langer dan twee dagen op dezelfde plek.
Op een gegeven moment steekt Escobar 2 miljoen dollar in cash in brand om zijn familie warm te houden tijdens een paar koude dagen.
Uiteindelijk duikt hij alleen onder. Op 2 december 1993 komt er een einde aan zijn reeks van ontsnappingen. De Colombiaanse veiligheidsdiensten (die naar verluidt samenwerken met Los Pepes, een groep die ook op zoek is naar Escobar) omsingelen een huis in Medellin waar El Patron verblijft.
Op het moment dat de diensten binnenvallen, vlucht Escobar naar het dak. Het blijft onduidelijk wie Escobar, de machtigste en gevaarlijkste drugsbaas ter wereld, uiteindelijk heeft neergeschoten.
Joaquín 'El Chapo' Guzmán
Joaquín 'El Chapo' Guzmán is niet de eerste drugsbaas die opgroeit in de bergketen Sierra Madre in Noordwest-Mexico. Toch is hij degene die ervoor zorgt dat het gelijknamige kartel wereldwijd opereert onder zijn bewind.
Als hoofd van het Sinaloa-kartel overziet Guzmán de teelt van marihuana en opium in een gebied in Mexico dat groter is dan Costa Rica. Hij stuurt een netwerk van coöperaties in 17 van de 32 Mexicaanse staten aan dat handelt met ruim vijftig landen.
Het kartel beheerst 35 procent van de in Colombia geproduceerde drugs en levert in 2013 "80 procent van de heroïne, cocaïne, marihuana en methamfetamine" die jaarlijks wordt verscheept naar de regio rond Chicago.
Het Sinaloa-kartel heeft naar verluidt veel macht in de hele wereld. Zo heeft de organisatie banden met Australië, Hongkong en de Filipijnen.
Volgens een onderzoek van de Verenigde Naties zoeken steeds meer Zuid-Amerikaanse criminele organisaties zoals Sinaloa naar mogelijkheden tot het uitbreiden van hun zaken naar nieuwe markten, met Afrika en Azië als doorvoerhaven.
'El Chapo' is inmiddels ook bekend bij de veiligheidsdiensten. In 1993, niet lang nadat hij opklimt tot de hoogste man binnen Sinaloa, wordt Guzmán gearresteerd in Guatamala. Hij wordt vervolgens opgesloten in een Mexicaanse gevangenis. Daar zit hij vast, tot hij in 2001 weet te ontsnappen door zichzelf in een wasmand te verstoppen.
Hij is dertien jaar op de vlucht als hij wordt gepakt in Mazatlan, aan de kust van Sinaloa in 2014. Zeventien maanden later ontsnapt hij weer op spectaculaire wijze.
Zijn handlangers graven een tunnel onder de gevangenis, maar die komt op de verkeerde plek naar boven. En dus graven ze simpelweg nog een tunnel.
Na zes maanden op de vlucht wordt Guzmán begint 2016 weer opgepakt in Los Mochis, een stad in Sinaloa, niet ver van waar hij is geboren.
Zijn advocaten gaan meerdere keren in beroep tegen uitlevering aan de Verenigde Staten. Guzmán stelt zelf een overeenkomst met de Amerikaanse autoriteiten voor. Zijn vrouw doet een noodoproep, omdat ze vreest voor het leven van haar man in de gevangenis.
Begin mei 2016 wordt Guzmán verplaatst naar een gevangenis in het midden van Mexico. Bronnen stellen dat de drugsbaas wordt overgeplaatst als de stroom ineens uitvalt. De Mexicaanse overheid zou bang zijn voor weer een ontsnappingspoging.
Uiteindelijk stemt de regering in met een uitlevering aan de Verenigde Staten eind mei. Zijn advocaten gaan wederom in beroep.
Medio augustus winnen de advocaten van Guzmán een rechtszaak om de drugbaas terug te plaatsen naar de faciliteit in Mexico. Degene waar hij eerder van plan was uit te ontsnappen.
Maar in januari 2017 wordt Guzmán alsnog uitgeleverd aan de Verenigde Staten. Hij zit op dit moment in de zwaarbewaakte gevangenis in Manhattan, waar hij wacht op zijn rechtszaak.
Het bewijs van de Amerikaanse openbare aanklagers schetst een gedetailleerd beeld van een complexe criminele organisatie, verantwoordelijk voor het verplaatsen van ladingen drugs, een bijbehorend corrupt netwerk van overheidsdiensten en politici en bruut geweld.
